ABOUT
Jo Nijs is hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel, kinesitherapeut in het Universitair Ziekenhuis Brussel en is gastprofessor aan de Universiteit van Gotenburg (Zweden). Hij is houder van de Leerstoel de Berekuyl academy, gericht op oncologische revalidatie. Zijn onderzoek en klinische activiteiten zijn gericht op chronische pijn en vermoeidheid bij kanker overlevers en musculoskeletale pijn.
samenvatting
Veel patiënten in de fysiotherapeutische praktijk kampen met aanhoudende slaapproblemen. Dit is zo bij meer dan de helft van de kanker overlevers, patiënten met nekpijn, lage rugpijn2 en mensen met reumatische aandoeningen zoals (knie)artrose. Slecht slapen is te lang een onderbelicht probleem gebleven in de fysiotherapeutische zorg, en bij uitbreiding de gezondheidzorg. Immers, in het verleden gingen we er als zorgenverstrekker te snel vanuit dat slecht slapen ‘er gewoon bij hoort’, en dat het een nevensymptoom is waar we geen gerichte behandeling voor moesten geven. Uitgebreid onderzoek leert ons echter dat slecht slapen in voorname bijdraagt aan het onderhouden van allerlei pijn- en vermoeidheid gerelateerde problemen die frequent in de fysiotherapeutische praktijk aan bod komen. Slecht slapen is een voorname onderhoudende factor voor kanker overlevers, pijnpatiënten en mensen met reumatische aandoeningen, zelfs in die mate dat de slaapproblemen de effectiviteit van de werkzame behandeling kan ondermijnen.
Dankzij de neuro-psycho-immunologie begrijpen we intussen meer over de onderliggende processen. Zo spelen de gliacellen een voorname rol. Gliacellen zijn niet-neurale cellen in het zenuwstelsel die in aantal veel groter zijn dan de zenuwcellen. Intussen hebben preklinische studies (lees: dierenonderzoek) duidelijk gemaakt dat gliacellen overmatig kunnen geactiveerd worden. Slaapproblemen brengen deze gliacellen tot een overmatige activatietoestand, waardoor ze in een ‘ontstekingsmodus’ terecht komen en allerlei ontstekingsmediatoren produceren, waardoor de naburige zenuwcellen gevoeliger (prikkelbaarder) worden en de hersenen naast deze functionele veranderingen ook morfologische wijzigingen ondergaan (atrofie in de prefrontale cortex en hypertrofie in de amygdala). Ook verhindert dergelijke ontstekingsmodus de cruciale rol die de gliacellen spelen in de slaapgenesis.
Tijdens de voordracht verduidelijken we deze neuro-psycho-immunologische mechanismen en kaderen ze binnen de evidence-based zorg voor patiënten met slaapproblemen, inclusief de toepassing van interventies zoals cognitieve gedragstherapie voor insomnia, acceptance & committment therapie, stressmanagement en oefentherapeutische interventies. Op deze wijze maken we duidelijk dat fysiotherapeutische behandeling van slaapproblemen realiteit aan het worden is!